İkiz olmak, hepimize son derece ilginç gelen ve bir çoğumuzun merakla anlamaya çalıştığı hem güzel hem de sıkıntılı bir kardeşlik durumudur.
İlginçtir çünkü biz tekil bireyler çoğul kardeşlikleri anlamakta zorlanırız.Aynı anda doğmuş olmak,aynı süreçlerden aynı anda geçmek gerçekten bizim için anlaşılmaz ve şaşırtıcı bir konudur.İkiz kardeşler için de muhtemelen bizim gibi tekil olmak anlaşılmazdır.Onlar dünyaya gözlerini açtıkları andan itibaren yanı başlarında bir başka kardeşin varlığını görmeye alıştıkları için onlar açısından tuhaf bir durum yoktur.
Bu muhteşem kardeşlik ilişkisi en çok anne babaları ve zaman zaman kardeşleri çok zorlayabilir.
Özellikle ebeveynler açısından ikiz çocuklar arasında dengeyi kurmak zordur ve ikiz anne babası olmak tahminlerden daha çok fedakarlık isteyen,emek isteyen,son derece yorucu bir iştir.
İkiz çocuklara hitap biçimleri: İkiz çocuklar açısından durum bize dışarıdan göründüğü kadar hoş olmayabilir. Çocuklar tek yumurta ikizi de olsalar,farklı kişilikler olarak kabul edilmek, kendi isimleriyle çağrılmak ve bireysel olarak kendilerine ait kişilik özellikleriyle tanınmak isterler.Bu farklı olmak çabası ikiz anne babaları için sıkıntılı anlara neden olabilir. Çünkü aynı durum ikiz anne babaları için de geçerlidir.Örneğin ikiz ya da üçüz ebeveynleri iki ayrı çocuğun anne babası olarak değil, ’ikizlerin annesi,ikizlerin babası’ olarak çağrılırlar ve bu tanımlama çocukları olduğu kadar ebeveynleri de sıkıntıya sokar.
İkiz çocukların özellikle isimleri konusunda son derece hassas olabilecekleri unutulmamalıdır.
Anne babaların her çocuğun kendi ismiyle çağrılması konusunda titiz olmaları, bu konuda okuldaki öğretmenlerini de uyarmaları önemlidir.Genel bir tanımla çağrılan çocuklar bireysel anlamda önemsenmedikleri duygusuna kapılabilirler.
İkiz Çocuklarda Birbirini Kullanmak,Baskın Karakter: İkiz çocuklarda zaman zaman kişilik özelliklerinin farklılaştığı ya da yön değiştirdiği gözlemlenebilir.Önceden dışa dönük bir kişilik yapısına sahip olan çocuk,bir süre sonra daha sakin,durgun bir kişilik özelliği gösterirken,diğeri daha aktif olabilir.Biri kendi başına bazı beceriler geliştirebilirken,diğeri kendi sorumluluklarını kardeşine yükleyebilir.Bunlar farklı bireyler olduklarını kanıtlamaya, birbirinden ayrı özellikleri olduğunu vurgulamaya yönelik çabalar olarak görülmelidir.
Normal olarak gelişim aşamaları ve büyüme süreçleri boyunca her dönemde farklı özellikler sergileyecek,farklı davranışlar gösterecek olan çocuklar birbirleriyle olan ilişkilerinde de rolleri değişebilmektedirler.Sosyal uyumlarını, birbirleriyle ve çevreleriyle olan ilişkilerini bozmadığı sürece bunlar normal özellikler olarak görülmelidir.
Geç konuşma,kendi oluşturdukları dil: İkiz kardeşlerde sıklıkla karşılaşılan bir durum da geç konuşmalarıdır. Doğdukları andan itibaren kendi aralarında bir dil geliştiren ve kendi kendilerine gayet iyi anlaşan kardeşler başkalarına fazla ihtiyaç duymazlar ve konuşmayı geciktirebilirler.Bu anormal bir durum değildir,hatta ikiz kardeşlerin başkalarıyla iletişim kurmakta çok istekli davranmadıkları da bilinir.Kendi kendilerine çatışma yaşasalar da aralarına başkalarını almak istemezler ve kendi kendilerine bir iletişim içinde kalmaya özen gösterirler.O nedenle ikiz kardeşlerin özellikle konuşma gibi eylemleri geciktirmeleri normaldir ve bir geriliğe işaret etmez.
Ebeveynlerin çocuklarını başkalarıyla kıyaslamadan önce hem her çocuğun farklı özellikler gösterebileceklerini, hem de çocukların ikiz olduklarını unutmamaları gerekir.Özellikle doğduğu andan itibaren sürekli gördüğü ve öyle ya da böyle iletişim kurduğu kardeşi varken,çocuk diğer bireylerle iletişime geçmekte çok istekli davranmayacaktır.
Aynı Kıyafetleri Giydirme: İkiz annelerinin, çocukların görünüşleri bakımından ikiz olduklarını vurgulamak amacıyla ya da şirin olduklarını düşünerek onlara genellikle birbirinin aynısı kıyafetler giydirdiklerini gözlemliyoruz.Son yıllarda durumun genç ebeveynlerde biraz değiştiğini gözlemliyoruz ancak genel alışkanlık hala aynı şekilde devam ediyor.Oysa bizim önerimiz çocukların kişisel farklılıklarına saygı gösterilmesi ve bunun öncelikle farklı kıyafetler seçmek yoluyla yansıtılması biçiminde.İkiz olsalar dahi her çocuğun kendine has özellikler taşıdığı göz önünde bulundurulmalıdır ve eğer seçim yapabilecekleri yaştalarsa onların beğenilerini de dikkate alarak farklı kıyafet seçimleri yapmaları en sağlıklı yol olacaktır.Eğer ısrarla aynı kıyafetleri giymek isterlerse bu seçimlerine saygı gösterilmeli ancak anne baba olarak biz çocuklara özellikle aynı kıyafetleri giydirme konusunda zorlayıcı olmamalıyız.
İkizlerde Dengeyi Kurmak: İkiz çocuklarda da diğer kardeşler gibi bazı sorunlar yaşanabilir, kendi aralarında kavga edebilirler.Çocuklar arasında dengeyi kurmak ya da adil olmaya çalışmak her zaman mümkün olmayacaktır.Kaldı ki birbirlerine zarar vermedikleri sürece aralarındaki çatışmalara çok fazla müdahale etmemek daha doğru bir tutum olacaktır.Hayatın kendisi bile bireylere çok adil davranmamışken, anne babaların çocuklar arasında adil bir anne baba tavrı benimsemeleri hem çok gerçekçi değildir hem de her zaman başarılı sonuçlar vermeyecektir.Adaletli olmaya çalışmak iki ucu keskin bir bıçak gibidir. Çocuklardan birisi mutlaka her zaman yanlış anlaşılacaktır,haksızlığa uğrayacaktır ya da haksızlığa uğradığına inanacaktır.Sonuç olarak çocukların ikisine birden kızmak ya da ikisini birden takdir etmek çok sağlıklı bir davranış biçimi değildir.
Kıyaslama Yapmak: Sıklıkla yapılan bir diğer yanlış budur:Çocukları birbiriyle kıyaslamak. Birbirlerine göre üstün olan ya da zayıf olan yönlerini vurgulamak yapılabilecek en büyük yanlışlardan biridir.Çünkü çocuklar da kendi aralarında bu durumu kullanarak alay konusu yapabilirler.Özellikle çocukların ikiz olduklarını unutmadan bazı tavırlara çok dikkat etmek gerekiyor.Çocuklar kendi kendilerine bir kıyas yapmaya başlıyorlar bir süre sonra.İkizine göre ne yönden üstün olduğunu anlamaya çalışarak,abartılı bir özgüven geliştirip kardeşini ezmeye çalışabiliyor.Ya da tam tersi ne yönden kardeşinden eksik olduğunu anlamaya çalışan çocuk müthiş bir güvensizlik yaşamaya başlıyor.Onlar zaten kendilerindeki potansiyeli biliyorlar.Bu potansiyeli anne babanın ağzından duymak inanılmaz güçlü bir pekiştirme sağlıyor ve bunu her fırsatta kullanmaya başlıyorlar.Dolayısıyla çok zorlayıcı olduğunu bildiğimiz ikiz çocuk yetiştirme durumunda kesinlikle kıyas yapmaktan kaçınmak gerektiğini önemle vurgulamak gerekiyor.
İkiz Çocukların Eğitimi: Okul hayatı başladığında genellikle çocuklar aynı okulda ve aynı sınıfta eğitim almaya başlarlar.Aslında önerimiz çocukların farklı sınıflarda,farklı öğretmenlerde eğitim görmeleridir. Çocukların karakter özelliklerini,kişisel farklılıklarını öne çıkarmalarını sağlayacak olan yöntem budur.Zira daha dışa dönük olan kardeşin başarısı altında ezilen diğer kardeş,bir süre sonra elinden gelen çabayı göstermekten de vazgeçebilir ya da daha başarılı olduğu alanlarda geri çekilme davranışı gösterebilir. Çocukların kendi alanlarında ve başarılı oldukları derslerde kendilerini ortaya koyabilmelerini sağlamak için ayrı sınıfların daha sağlıklı olduğunu hatırlatmakta fayda var.
Aynı şekilde daha büyük çocuklar için de dershane ve okul seçimlerinde yine bu durum dikkate alınmalıdır. Çocukların özel olarak ısrarı yoksa,beraber aynı dershanede ya da sınıfta olmak gibi bir istekte bulunmuyorlarsa farklı yerlerde eğitim almalarını sağlamanız gerekir.Bu onların karakter özelliklerinin ortaya çıkmasını ve sağlıklı bir gelişim göstermelerini sağlayacaktır.
İkizlerde Sosyalleşme: Bütün çocuklarda zaman zaman içe kapanıklık görülebilir. Hayatlarının bir döneminde çocuklar oldukça çekingen davranışlar gösterebilirler ve başkalarıyla iletişim kurmaktan kaçınabilirler.Bu normal olarak görülmelidir ancak düzeyi ve gidişat iyi izlenmelidir.bazen kardeşlerden birinin daha baskın olduğu durumlarda diğer kardeş içe kapanarak sosyal ortamlara girmekten uzak durabilir.Bu nedenle her çocuk için geçerli olmakla beraber,özellikle ikiz çocuklar için daha fazla önem taşıyan bir konu olması sebebiyle çocuklar, mutlaka sosyal faaliyetlere yönlendirilmelidir.
Bireysel etkinliklerden daha çok ekip çalışması yapabilecekleri,kendilerinden başkalarının da aktif olarak rol alabileceği faaliyetler çocukların gelişimlerini desteklemek bakımından son derece önemlidir.
Bu faaliyetler aynı zamanda çocukların kendi kendilerinin ve sahip oldukları becerilerin de farkında olmalarını sağlayacağı gibi, yetenekli oldukları alanlarda daha fazla ön plana çıkmalarına,kendilerini daha rahat ifade etmelerine imkan tanır.
İkizler Arasında İletişim/ Telepati: Bu hep konuşulan ve çok da merak edilen bir konudur. Özellikle tek yumurta ikizleri arasında sürekli bir etkileşim,iletişim ve hatta telepati olduğu düşünülür.Bu konuda yapılan araştırmalar ilginç sonuçlar ortaya koymuştur.Örneğin yıllar önce birbirinden ayrılan ve farklı aileler tarafından evlatlık edinilen tek yumurta ikizi çocukların yıllar sonra yan yana geldiklerinde aynı isimlere insanlarla hemen hemen aynı tarihlerde evlendikleri,çocuklarına aynı isimleri koydukları,hayatlarının değişik dönemlerinde de benzer şeyler yaptıkları ve yaşadıkları ortaya çıkmış.Bunun dışında yine birbirinden ayrı düşen ikizlerin duygusal olarak birbirlerinin yaşadığı acıları ve sevinçleri hissedebildikleri biliniyor.
Özellikle tek yumurta ikizlerinde genetik şifrenin hemen hemen birbirinin aynı olduğu düşünülürse,(ki bilindiği gibi parmak izleri ayrıdır), bu çocukların bir ömür boyu ve doğdukları andan itibaren bir çok şeyi aynı anda yaşadıkları,aynı duyguları hissettikleri göz önüne alındığında aralarındaki bu kuvvetli bağın sebebi daha iyi anlaşılabilir.Uzun yıllar boyu evli kalan çiftlerin zamanla birbirlerine benzemeleri ve birbirleri arasında duygusal bağ oluşturmaları gibi bir sistem ikizler açısından daha fazla geçerlidir,çünkü ikizlerde ciddi bir genetik bağ da vardır.O nedenle ikizlerin birbirlerinin düşüncelerini,duygularını hissedebilmeleri, birbirine benzer davranışları göstermeleri şaşırtıcı olmamalıdır.
İkiz Anne Babası Olmak: İkiz çocuk sahibi olacağını duyan pek çok anne babanın yaşadığı ilk duygu panik, korku ve şaşkınlıktır.Durumun kabullenilmesiyle beraber büyük bir heyecan da bu duygu karmaşasına eklenir.Çocuk sahibi olmak başlı başına doğanın bir mucizesi iken bir de çoğul gebelikler olayın heyecan boyutunu daha çok büyütürler.İkiz anne babası olmak gerçekten son derece zordur.Hem bebeklerin sağlıklı büyümeleri hem de psikolojik olarak sağlıklı bireyler olarak yetişmeleri için öncelikle anne babanın sağlıklı bir ruh hali içinde olması gerekir.O nedenle küçük öneriler işlerine yarayabilir:
• İkiz çocuklar sürekli bir hareket,zaman zaman kavga,gürültü demektir.Her zaman adil olmak mümkün değildir,kendinizi zorlamayın.
• Çocuklar arasında rekabet duyguları olacaktır,bu duyguyu kullanarak onları eğitmeye çalışmayın,kardeşler arası çatışmaya yol açabilirsiniz.
• Çocukları başkalarının önünde eleştirmek,yanlışlarını vurgulamak ve kıyaslamak gibi bir hataya düşmeyin.
• Mükemmel anne baba tutumu yoktur,zaman zaman yanlış davranabilirsiniz,asla suçluluk hissine kapılmayın.
• İkiz annelerinde genellikle iki çocukla aynı anda ilgilenemediği duygusu ve yetersiz kaldığı düşüncesi ortaya çıkar.Çocuk sayısından bağımsız olarak sadece olabildiği kadar onlarla vakit geçirmeye çalışın,süre önemli değildir,önemli olan onlara vakit ayırmaktır.
• İkiz oldukları için birbirine benzer isimler koymak,aynı kıyafetleri giydirmek,aynı kurslara göndermek,aynı sınıfta eğitim almalarını sağlamak, maalesef çok doğru bir davranış değildir.Onların birey olarak farklı özellikler geliştireceklerini unutmayın.
• İkiz anne babası olmak gerçekten son derece özel ve hoş bir durumdur,bütün zorluklarına rağmen.Yaşanılan zorlukları hayatın küçük ve geçici sürprizleri olarak değerlendirin ve olabildiğince tadını çıkarın.
[2013-01-11]
