Günümüzde yabancı bir dili öğrenmenin ve konuşabilmenin önemini artık hepimiz biliyor ve kabul ediyoruz. Moda deyimiyle ‘bir lisan bir insandır’ diyoruz ama bir dil öğrenmenin yaşı nedir,kaç yaşındayken kaç dili öğrenebiliriz ya da öğrenmeli miyiz sorularının yanıtlarını net olarak bildiğimiz söylenemez.Bu sorulara doğru yanıtlar ararken öncelikle dil nedir onu bilmek gerekir:

Dil Nedir?
İnsanın sosyal bir varlık olarak başka insanlarla iletişimde bulunmak amacıyla ortaya koyduğu her tür etkileşim aslında ‘dil’dir.Ancak dil derken bizim öncelikle anladığımız sözel dil olmakla beraber aslında her tür etkileşim derken sözsüz etkileşimler de dilin tamamlayıcı unsurlarıdır.Beden dili,dinleme becerileri,ifade yetkinliği gibi tüm süreçler dilin parçalarıdır.
Bu nedenle dil;bireyin , duygu,düşünce ve isteklerini ses ve anlatım yoluyla başkalarına aktarmak amacıyla kullandığı ses ve anlam yönünden ortak bir takım öğeleri içeren en etkili iletişim aracıdır.

Bir Dil Öğrenmek
Çocuklar büyürken doğal süreçler içinde kendi dillerini öğrenirler.Yapılan araştırmalara göre daha doğmadan bir bebek kendi ana dilinin gramer yapısını diğer dillerden ayırabiliyor.İnsan beyni dil öğrenirken ilginç bir işlem gerçekleştiriyor ve ana dilini beynin anadil bölgesi olarak tanımlanan bir bölgesine kaydediyor.Yaklaşık 8-9 yaşına kadar öğrenilen diller de bu bölgeye kaydediliyor.Ancak bu yaşlardan sonra öğrenilen dil artık farklı bir bölgeye yerleştiriliyor ve işte bu nedenledir ki yaş ilerledikçe bir dil öğrenmek zorlaşıyor ve öğrenilen dil çabuk unutulabiliyor.
Çocuklar yaklaşık iki yaşına kadar sınırlı sayıda sözel ifade kullanırlar ancak her şeyi kaydederler.O nedenle dil öğreniminde en önemli kural ailenin çocuğun konuşma çabalarını pekiştirmesi ve desteklemesidir.Çocuk çevresinde konuşulan anadili ve genel gramer kurallarını kendi yaşam etkinliği içinde yaklaşık 4- 5 yaşına kadar öğrenerek kullanma becerisini kazanır.

Çocuklarda Yabancı Dil
Eğer çocukta gelişimsel süreçler açısından herhangi bir sağlık sorunu yoksa kendi ana dillerini son derece sağlıklı bir yapı içerisinde öğrenecektir.Yapılan araştırmaların ortaya koyduğu şaşırtıcı sonuçlar var.Sonuçlar 2 yaşındaki bir çocuğun aynı anda 4 ayrı dili öğrenebileceğini gösteriyor.Hep bilinen görüşlerin aksine son araştırmalar çocukların hiç zorlanmadan ve her bir dili kendi gramer yapısı içinde kendi akustiğiyle öğrenebildiğini ve dilleri asla birbirine karıştırmadıklarını gösteriyor.Ancak küçük yaşlardaki çocuklarda yabancı dil öğretimi sırasında hem kendi ana dilinde hem de öğrendiği ikinci dilde bazı gecikmeler yaşanması sık görülüyor.Bunun sebebi de aynı kelimenin farklı dillerdeki karşılıklarını hemen hemen aynı zamanda öğrenmekten kaynaklanıyor.Aynı şekilde yabancı dil öğrenen çocuk diğer çocuklara oranla çok fazla kelime öğrenmek durumunda olduğundan öğrendiklerini pekiştirme ve kullanma süreçlerinde bazı gecikmeler olması da son derece normal karşılanmalıdır.

Kaç Yaşında Yabancı Dile Başlanmalıdır?
Bunun kesin bir kuralı yoktur.Ama genel kabul çocuğun kendi dilini konuşabileceği 2 - 3 yaşlarına gelmeden başka bir dili öğretmemek yönünde gibi duruyorsa da son araştırmalar bu düşüncenin çok geçerli olmadığını da göstermiş durumda.Eğer bu görüş doğru olsaydı o zaman farklı ülkelerden farklı dilleri konuşan insanların çocuklarının da sorun yaşamaları beklenirdi.Oysa böyle bir problem olmadığını biliyoruz.Üstelik çocuk hangi ebeveyniyle hangi dili konuşacağını net olarak bilerek konuşuyor ve asla dilleri birbirine karıştırmıyor.İnsan beyni yapı olarak mükemmel bir yapıdadır ve her tür bilgiyi kaydedebilecek kadar geniş bir kapasiteye sahiptir.Dolayısıyla erken yaşlarda dil eğitimine geçilebilir ve bunun için çok geç yaşlara kadar beklenmesine gerek yoktur.

Yabancı Dil Konuşan Ebeveyn ve Çocuk
Biz yetişkinler için söylediğimiz bir lisan bir insan sözü aynen çocuklar için de geçerlidir. Bir dil her yönüyle birey için çok önemli bir kültürel zenginliktir.Üstelik ortamda konuşulan farklı bir dil beynin yeni bağlantılar kurmasını sağlar ki bu da hafıza ve öğrenmeyle yakından ilgilidir.Ailede yabancı dil bilen bireyler varsa bu diller kullanılabilir.Yabancı dil öğretirken temel kurallar ana dildeki kuralların işleyişi gibidir.Çocuklar kendi dillerini öğrenirken de :
• Duyarak,
• Tekrarlayarak(Taklit ederek),
• Konuşarak,
öğrenirler ve çocuğun dil çalışmalarında olumlu pekiştirme çok önemlidir.Ailede yabancı dil bilen ebeveyn çocuğun yanında bu dili konuşmalı ve çocukla da iletişimini bu yolla sağlamaya dikkat etmelidir. Çocuk aynen duyduğu biçimde konuşmaya çalışacaktır.Ancak dil öğrenmek ve konuşmak kısa sürede gerçekleşecek bir şey olmadığından hemen sonuç beklemek yanlış bir tutum olur.

Dil Öğretirken Temel Kurallar
Eğer ailede yabancı dil bilen kişiler yoksa ve çocuğa yabancı dil öğretilmek isteniyorsa bazı kurallara dikkat etmek gerekir.Öncelikle çocuğun yaşı çok önemlidir.Küçük yaşlarda dil öğretimi çok yararlıdır ancak kendi dilinin de gramer yapısını doğru öğrenmesini sağlamak gerekir.Bu nedenle:
• Çocuğa yaşına uygun dil öğretimine başlamak.
• Bunun için öğretilecek dili iyi bilen bir kişiyle çalışmak.
• Önce oyunlarla dil öğretimine geçmek.
• Asla zorlayıcı olmamak.
• Konuyu bir ders çalışma gibi görmemek çok önemlidir.

Ailelere Öneriler
Pek çok aile çocuğunun en az bir yabancı dili iyi düzeyde bilmesini ister.Dil öğrenmenin zeka ve hafıza gelişimi açısından ciddi yararları olduğu da bir gerçek.Ancak yabancı bir dil öğrenmek diğer pek çok öğrenme biçimlerinden farklı bazı süreçler içermektedir.O nedenle gerek kendi ana dilini öğrenirken,gerekse başka bir dili öğrenirken ailenin tutumu son derece önemlidir.Çocuklar eğer doğuştan getirdikleri bazı özürler taşımıyorlarsa her şeyi kolaylıkla öğrenebilirler.Tek ihtiyaçları sadece biraz desteklenmek olabilir.Bu nedenle çocuk gelişiminde hep üzerinde durduğumuz gibi en temel kural olan doğru ve olumlu her davranışı pekiştirmek kuralı burada da geçerlidir.Bu bakımdan ebeveynlere bazı küçük önerilerimiz olabilir:
• Bir dil öğrenmeye çalışan çocuğa o dili bilmiyorsanız asla müdahale etmeyin.
• Olayı bir ders gibi görmeyin ve asla ders gibi çalıştırmayın.
• Bir dil konuşularak öğrenilir.Konuşurken yanlışlar yapılacağını da unutmayın.
• Küçük öykü kitaplarıyla dil gelişimine destek verin.
• Dile hakimiyetine güvendiğiniz bir eğitmenle çalışın.
• Tüm gün dil öğrenmek zorundaymış gibi davranmayın.
• Günlük kısa programlarla başlayın.Daha başında yabancı dilden soğumasına sebep olmayın.
• Dil yavaş yavaş öğrenilir ve önce uzun süre alıcı dil belleğine kaydedilir.Bir anda öğrendiklerinin size geri dönmesini beklemeyin.
Dil öğrenmek önemli bir zihinsel aktivitedir.Ailede yabancı dil bilen bireyler varsa çocuk da bu yönde desteklenmeli ve dil öğrenmesi sağlanmalıdır.

[2012-12-18]