Çocuklar okula yeni başlarken ya da daha üst sınıflarda eğitim görürken okula gitmekten kaçınma yönünde davranışlar gösterebilirler.Böyle bir davranış günlük endişelerden kaynaklanabileceği gibi bazen uzun süreli olabilir ve kaygı verici boyutlara ulaşabilir.
Eğer günlük endişelerden kaynaklanıyorsa muhtemelen arkadaşlarıyla arasında ufak tefek sorunlar vardır, dersini ya da ödevini yapmamıştır,kötü bir not almıştır ya da ailesine küçük kaprisler yapıyordur ve bunlar birkaç gün içinde düzelebilecek küçük sorunlardır.Ancak okula gitme konusundaki isteksizlik uzun süreliyse ve çocuk şiddetli tepkiler veriyorsa durum ciddi demektir.Çocukların ısrarla okula gitmekten kaçınma davranışları ‘Okul Sendromu’ olarak adlandırılır ve çok tipik olarak kendini ortaya koyan altı belirtisi vardır:
• Çocukta belirgin olarak görülen istek ve heveste,buna bağlı olarak enerjisinde azalma.
• Uyku düzeninde bozulma ve huzursuzluk.
• Aşırı bir biçimde alınganlık,sinirlilik.
• Sebepsiz yere ya da olur olmaz her şeye ağlama.
• Baş ve karın ağrıları,mide bulantısı,kusma gibi fiziksel ama aslında psikolojik kaynaklı rahatsızlıklar.
• İştahsızlık.

Bu belirtilerle ortaya çıkar ama sebepleri çeşitlidir.Önceleri çok basit sebeplere dayansa da zamanla yerleşik davranışlara dönüşebilir ve hem çocuğun hem de ailenin hayatında zamana yayılarak uzun sürelerle devam edebilir.Ailenin hayatında önemli gerginliklere neden olabilir.Böyle bir durumda soruna yol açan etken ve nedenlerin kısa sürede ve doğru olarak saptanabilmesi çözümü kolaylaştıracağından,okula gitmekten kaçınan çocuğun davranışları ciddi olarak gözlemlenmelidir.
Böyle bir sorunun en önemli sebebi aileden ve evden uzak kalmanın yarattığı gerilim ve endişedir.Uzun sürelerle ve her gün yaşadığı bu ayrılık çocuğu mutsuz etmektedir.Bu duygu durumundan kurtulmanın en kolay yolu da okula gitmeyi reddetmektir.Ancak çocuklar sebebin bu olduğunu dile getiremezler.Özellikle küçük çocuklar sebebin bu olduğunun açık bir biçimde farkında bile değillerdir.Bu tip bir kaçınma davranışı genellikle okul öncesi eğitim almamış ya da aşırı koruyucu ailelerde büyümüş ve tek çocuklarda görülür.
Çocukların okula gitmek istememelerinin altında pek çok neden yatarsa da en sık rastlanan nedenler şöyle sıralanabilir:
Arkadaşlarıyla ama özellikle en yakın arkadaşla yaşanan sorunlar.
Sınıfın düzenine ve ders işlemedeki düzene uyum sağlayamama.
Diğer çocukların giyim ve davranış tarzlarından farklı olma.
Görünüşünden kaynaklanan alay edilme ve sözlü ya da şiddet içeren davranışlarla karşılaşma.
Öğretmenini sevmemesi.
Derslerdeki başarıda düşüklük.
Okul yemeklerini veya malzemelerini sevmeme.
Özgüven eksikliği.
Aşırı koruyucu ailede yetişmiş olmak.
Aile bireylerine karşı geliştirilen aşırı bağımlılık.
Okulun,arkadaşların ya da öğretmenin değişmesi.

Okul Sendromu yaşayan çocuğa yardım etmek için bazı sebepleri ve bu davranışa neden gösterilebilecek ihtimalleri iyi bilmek gerekir.
• Kızgınlık:Okula gitmek istemeyen çocuğa sinirlenmek durumu değiştirmez.Tam aksine daha ciddi tepkiler vermesine yol açabilir.Sakin ve iletişime açık bir tavır takınmalı ve çocukla neden okula gitmek istemediği konusunda konuşmalısınız.
• Okulun Amacı:Çocuklar bazen neden okula gittikleri konusunda net bir bilgiye sahip olmadıklarından,okulu çok gereksiz görebilir ve gitmek istemeyebilirler.Özellikle daha önce okul deneyimi yaşamamış çocuklar neden bu kadar uzun sürelerle evden ayrı kalması gerektiğini anlayamaz ve evde istenmediği şeklinde bir düşünceye kapılabilir.Çocuk okulun önemi konusunda net olarak bilgilendirilmelidir.
• Çocukla Okul Hakkında Konuşma:Çocuklar okula gidip geldiklerinde evde onları bekleyen ilgili ebeveynler bulmayı ümit ederler.Okul dönüşü onunla konuşmak,okulda yaptıkları çalışmaları anlatmasını istemek,çocuğa önemsendiğini hissettirir ve rahatlatır.
• Okuldaki Vedalaşmalar:Çocuğu okula siz bırakıyorsanız,vedalaşmalar işin en can alıcı kısmıdır.Uzayan veda törenleri çocuğu duygusallaştırır ve sizin okuldan ayrılmanızı istemeyebilir.O nedenle okula gittikten sonra ona sarılıp öperek hemen ayrılmak en doğru davranıştır.
• Çocuğun Duyguları:Okula gitmemek için direnen çocuk en önemli silahı olan gözyaşlarını kullanacaktır. Ağlayan bir çocuğu asla hafife almayın ve alay etmeyin.Kızıp bağırarak da durumu düzeltmeniz mümkün değildir.En doğru yol onunla konuşmak ve duygularına saygı göstermektir.
• Öğretmenle İşbirliği:En önemli çözüm yollarından biri de durumdan öncelikle öğretmenini haberdar etmektir. Öğretmenle karşılıklı bir işbirliği ve ortak tutumlar belirlemek ciddi ve olumlu etkiler yaratır.

Bütün bunların dışında ev içinde birlikte kitap okumak ve resim yapmak gibi değişik faaliyetlerde bulunmak ,çocuğun yaşadığı endişeler üzerine konuşmak çocuğun okula uyum sağlamasını kolaylaştıracaktır.Okulda yapılan bazı çalışmaların evde de yapılıyor olması okulda bu çalışmaları yapmasında yardımcı olması beklenen bir yöntemdir.
Ancak çocuk okula gitmek istemiyor diye asla okulu değiştirme yolunu seçmeyin.Sorunun nedenini açıklığa kavuşturmadan yapılacak bir okul değişiminde aynı sorun yeni okulda da devam edecektir.

Sorunun kaynağı gerçekten de çok farklı ya da çok önemsiz gibi görünen sebeplere dayanabilir.Arkadaş edinmede güçlük yaşayan çocuklar,doğal olarak kabul edilmediklerini düşündükleri bir okula gitmek istemezler.Böyle bir sorun yaşayan çocuğunuzun arkadaşlarını evinize davet ederek kaynaşmalarını sağlayabilirsiniz.
Okuldaki diğer çocuklar tarafından şiddete uğrayan çocuklar bunu açıkça dile getirmeyebilirler.Ama Okul Sendromu’nun en önemli nedenlerinden biri de budur.Çocuğun fark etmeyeceği bir biçimde okuldaki durumunu gözlemlemelisiniz.Başkaları tarafından zarar gören çocukların sayısı çok yüksektir ve bunu öğrenmenin yolu da iyi bir takiptir.Sözlü tehditler ve alay edilme de çocuk üzerinde aynı etkiyi yaratırlar.Böyle bir durumda karşı taraftaki çocuğa ya da ailesine aynı şekilde saldırgan bir tavır takınmak sorunun çözümü değildir.Ama mutlaka öğretmene ve okula durumu bildirmeli ve sonrasında da sorunun çözümlenip çözümlenmediği konusunda izlemede kalmalısınız.
Sorunu ve bu soruna yol açan nedenleri doğru saptadığınızda çözüm çok kolaylaşır.Ancak yine her zaman olduğu gibi,sabırlı olmak,ilgili davranmak çok önemlidir.Çözüme giden yolda izleyeceğiniz yöntem ise kararlı olmak ve okula gitmesi gerektiğinin bilincine varmasını sağlamaktır.

[2012-11-21]