Bayram dendiği zaman yüzünde mutlu ve uzaklarda kalan bir çocukluğun hüznüyle gülümsemeyen kimse yoktur. Bayramlar hep çocukluklarını anımsatır insana. Çünkü en çok çocuklar bayramlarda hoş tutulur, bir dedikleri iki edilmez. Harçlıklarla dolar cepleri miktarı ne olursa olsun. Hayatın telaşıyla henüz tanışmamış, ev geçindirme ve sorumluluk nedir bilmeyen çocuklar mutlu olur bayramlarda. Çocuk ve bayram herkes için birbiriyle çok yakın iki kelime olmuştur ve zaman akıp gitse de bu hiç değişmeyecek gibi görünüyor.

Şimdiki Çocuklar ve Gençler Bayramı Nasıl Yaşıyor?
Bayramlar eskiden akrabaların bir araya geldiği, özlem giderildiği tadına doyulmaz günler demekti. Günümüzde bu anlamını biraz yitirmiş gibi bir hal aldı. Artık bayram demek tatil yörelerine kaçmak için bulunmaz bir fırsat demek. Yoğun iş stresinden ve modern çağın sıkıntılarından bunalan aileler bayram tatillerini yıllık izinleri gibi görmeye başladıkları için artık akrabaların bir araya gelmeleri gibi bir durum kalmadı. Özellikle gençler ve çocuklar maalesef bu yakın ilişkileri yaşama şansını pek bulamıyorlar. Yaşı 20’lerde olan gençler artık kendi arkadaşlarıyla kendi programlarını yapmaya başladılar. Çocuklar bile bayramın sadece tatilden ibaret olduğunu sanıyorlar. Aileler eğer imkanları varsa günlerce önceden tatil planlarını yapmaya başlıyor ve belki sadece bir telefonla yakınlarının bayramlarını kutlamakla yetiniyorlar. Bizler televizyonların hayatımızda bu kadar etkili olmadığı, iletişim kablolarıyla sarmalanmadığımız dönemlerde akrabalarla, aile büyükleriyle bir araya gelinen bayramları yaşadık. Ama şimdiki çocukların ve gençlerin bayramların bu yönünü çok iyi bildiklerini söyleyemeyiz.

Bir Çok Çocuk Neden Bayramı Sevmiyor?
Aslında çocuklar bayramı severler. Her ne kadar eski tadı kalmasa da bayramda çocuklara harçlık vermek, yeni kıyafetler ve oyuncaklar almak gibi bir gelenek hala sürmekte. Ancak çocuklar günümüzde kendi dünyalarında yaşıyorlar. Bu dünya ise bilgisayar ve bilgisayar oyunlarından kurulu sanal bir dünya. Ekran başında saatlerce kalabiliyorlar. Eğer şehir dışına tatile gidilmemişse ve ailece eş dost ziyaretleri yapılıyorsa çocuklar bu ziyaretlere katılmaktan sıkılıyorlar.Aile büyüklerini ya da akrabaları ziyaret etmenin manevi duygusunu veremediğimiz çocuklar eski bayramların tadından uzakta zorunluluk olarak gördükleri bu ziyaretlere katılmak istemiyorlar.
Aile kavramının önemli olduğu bir kültürde yaşıyoruz. Ailesinden uzakta büyüyen çocuklar ya da ailesini kaybetmiş çocuklar da bayramı sevmiyorlar. Böyle günler bir araya gelinen günler olduğundan bu imkanı olmayan çocuklar açısından bayramlar çok buruk geçiyor.

Eski Bayram Geleneklerimizi Çocuklara Nasıl Sevdiririz?
Bayrama yüklediğimiz bir anlam kaldıysa geleneklerimizi yaşatarak sevdirebiliriz. En basit ifadeyle bayram geleneklerini uygulayarak sevdirmek gerekir..Örneğin bayramlara özgü;
• sabah erkenden kalkmak
• özenle giyinmek,
• birbirimizle bayramlaşmak,
• çocuklara bayram harçlıklarını vermek,
• beraber aile büyüklerini,komşuları,akrabaları ziyarete gitmek ,
• Görüşmediğimiz insanlar varsa bayram nedeniyle kırgınlıkları unutup bir araya gelmek,
gibi çocuklara örnek oluşturacak davranışları uygulamak .
Böyle davranışlar çocuklar için olumlu bir model olması bakımından çok etkili olur.Büyüklerimizin söylediği bir söz vardır:Küslük bayrama kadar sürmeli,derlerdi.Aradaki anlaşmazlıkları unutup bayram nedeniyle kucaklaşmak bayramın manevi yönünü yaşatmamıza da neden olacaktır.Çünkü bayramlar bütün bu hazırlıklarıyla,alışverişleri ve ziyaretleriyle aslında manevi tatlar veren özel günlerdir.İhtiyacı olanlara yardım etmek için bayramlar en uygun zamanlardır.Yaşlıların gönlünü almak,komşularımızla beraber olmak, yakınlarımızla görüşmek özellikle bayramlarda ayrı bir anlam ifade eder.İnsanlar bayramlarda daha affedici ve hoş görülü olurlar.

Eski Bayramlar Nasıldı?
Eski bayramlar gelenekleri bakımından bu günkü bayramlardan farklıydı. Televizyonlar, bilgisayarlar, cep telefonları yoktu. Aileler, akrabalar, uzaktaki yakınlar bir araya gelirdi ve eğlenceler düzenlenirdi. Günümüz çocukları için maalesef bunlar birer masal gibi oldu. Eskiden bayramlarda özellikle çocuklara ayrı bir önem verilirdi ve o zamanlar çok moda olan eğlence merkezlerine yani lunaparklara götürülürdü. Aileler yakınlarıyla bir araya geldiklerinde şimdiki gibi televizyon seyredilmez, sohbet edilir, eğlenceli oyunlar oynanırdı.
Çocuklar açısından bayramlık alınması ayrı bir mutluluk kaynağıydı.Bayram alışverişine çıkmak heyecan verici bir durumdu.Alınan bayramlıklar bayram sabahına kadar asla giyilmezdi.Ailenin erkekleri bayram namazına giderler ve evdeki erkek çocuklarını da götürürlerdi.Ramazan Bayramı öncesi oruç tutmaya büyük önem verilir ve çocuklar da oruç tutmaları yönünde teşvik edilirdi.Sonrasında gelen bayram sabahında ailece yapılan kahvaltının tadına doyulmazdı.Kurban bayramında her aile gücü yettiği ölçüde kurban kesmeye özen gösterirdi.Kesilen kurbanların etlerini ihtiyacı olanlara dağıtmak önemli bir hayır işiydi.Bu aslında toplumsal bir işlevi de yerine getirmekteydi.Sosyal toplumun en önemli yönü birbirine yardım eden bireylerden oluşmasıdır. Bayramlar da bu açıdan insanlara bu imkanı sağlayan bir işlev görmektedir.Şimdiki bayramların bu yönünü hala sürdürdüğünü söylemek biraz zor.

Çocukların Harçlık Alması ve Bayram Kavramı
Çocuklar için bayram demek öncelikle harçlık ve şekerlemeler demek. Bu eskiden de böyleydi, şimdi de böyle. Bayramlara ait değişmeyen neredeyse tek kavram. Aldıkları harçlığın miktarından çok harçlık alıyor olmak en önemli konu.Bayram harçlığı bayramlarımıza özgü güzel geleneklerimizden biridir.Çocuklar harçlık almayı hevesle beklerler.
Aslında bayram harçlığıyla amaç çocuklara para kavramını vermek,kendi paralarına sahip çıkmayı öğretmek ve biriktirmeye teşvik etmektir.Çocuklar Türk kültüründe özel bir yere sahiptir.O nedenle bayramlarda çocuklara harçlık vererek önce onların gönlü hoş edilir.Normal günlerde verilen harçlık miktarı sınırlı tutulur ama bayramlarda yakın aile bireylerin tümünden harçlık toplamanın heyecanı bir başka olur.O paralar sayılır ya biriktirilmek üzere anneye babaya verilir ya da çok istenilen bir şey alınır.Aslında harçlıkların vermek istediği bir diğer değer budur.İnsanların ihtiyaçlarını gidermelerine bir katkıda bulunmak.Bayramlar derinlemesine düşünüldüğünde çok insani bazı değerleri veren,olumlu alışkanlıkların yerleşmesine ön ayak olan,paylaşma kültürünü oluşturarak toplulukların sosyal toplumlar olmasında büyük önem taşıyan günlerdir.

Ah O Eski Bayramlar
Hepimizin söylediği çok bilinen bir cümle vardır: ‘Bayramların eski tadı yok.’ Dünün çocukları bu günün yetişkinleri olarak bizler de bunu düşünüyoruz ve söylüyoruz, bizim anne babalarımız da. Demek ki her kuşak için aynı şey geçerli. ‘Önceki bayramların tadı artık yok.’ Ama sanki bayramlar günümüzde iyiden iyiye tatsızlaştı gibi.
Eski bayramların niye tadı yok diye düşündüğümüzde ya da çevremize sorduğumuzda pek çok neden buluyoruz:

[2013-10-13]